Περαμα
Η λίμνη Παμβώτιδα (αρχαίο όνομα Παμβῶτις), γνωστή και ως λίμνη των Ιωαννίνων, βρίσκεται σε υψόμετρο 470 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχει μήκος 7,9 περίπου χιλιόμετρα, πλάτος 1,5 ως 5,4 χιλιόμετρα, μέσο βάθος 4 – 5 μέτρα, μέγιστο βάθος 11 μέτρα και επιφάνεια 19,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Περιβάλλεται από τα όρη Μιτσικέλι και των ανατολικών αντερεισμάτων του Τομάρου (ή της Ολύτσικας) και σχηματίζεται από τα ύδατα τριών κυρίως πηγών (Ντραμπάντοβας, Σεντενίκου και Κρύας), που αναβλύζουν στους πρόποδες του Μιτσικελίου. Συνδέεται με τους θρύλους της Κυρά – Φροσύνης και του Ντουραχάν.
Στο μέσο περίπου της Λίμνης βρίσκεται μικρή νησίδα, στην οποία είναι χτισμένος ο ομώνυμος οικισμός, ο οποίος έχει σήμερα 347 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Στη νησίδα υπάρχει το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, όπου το 1822 δολοφονήθηκε ο Αλή Πασάς.
Το Σπήλαιο Περάματος είναι γεωλογικά συνδεδεμένο με την παρουσία και την εξέλιξη τής λίμνης Παμβώτιδας. Χρονολογείται περίπου στα 1.500.000 χρόνια και είναι τμήμα κοίτης ποταμού, όταν τα νερά της λίμνης Παμβώτιδας κάλυπταν όλο το λεκανοπέδιο τής πόλης των Ιωαννίνων και ο λόφος Γκορίτσα ήταν μια νησίδα.
Οι πρώτες σύγχρονες αναφορές για την ύπαρξη του Σπηλαίου χρονολογούνται από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι κάτοικοι τού Περάματος έβρισκαν καταφύγιο κατά τους βομβαρδισμούς.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και μετά το τέλος του, φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά από τον Κωνσταντίνο Κασβίκη, γυμναστή και ερασιτέχνη σπηλαιολόγο. Η συστηματική εξερεύνηση και χαρτογράφησή του ξεκίνησε από τον Ιωάννη και την Άννα Πετροχείλου (ιδρυτές της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας).
Το Σπήλαιο Περάματος ανήκει στα ασβεστολιθικά σπήλαια και διαθέτει 19 είδη σταλακτιτών και σταλαγμιτών, αριθμό εξαιρετικά μεγάλο. Αποτελείται από πολλές διαδοχικές αίθουσες και διαδρόμους στολισμένους με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, κουρτίνες και εντυπωσιακές κολώνες σε θαυμάσια συμπλέγματα. Το 1956 βρέθηκαν απολιθωμένα δόντια και οστά της αρκούδας των σπηλαίων. Καταλαμβάνει έκταση 14.800 τ.μ. και η τουριστική διαδρομή είναι συνολικά 1.100 μέτρα. Η θερμοκρασία τού εσωτερικού χώρου είναι 18°C, ενώ η υγρασία φτάνει το 100%.
